ئیجارە:
ئیجارە شێوەیەکە لە بۆندی کرێ. ئەولەو بەڵێننامەیە پێکدێت کە بانک دەیکات لە کاتی بە کرێدانی شتیێک یاخود بۆ بەکارهێنەرێکی بەردەوام. بۆ نموونە – كرێيێكى ديارى كراو بۆ كڕيارێك بۆماوەيێكى دياريكراو. ماوەى كرێنامەكە، هەروەها بنەماكانیكرێیەکە، لە سەرەتاوە دانراوەو بریاری لەسەر دراوە. بانكی جیهان خاوەنداريەتی برگەكە دەهێلێتەوە بەدرێژايى ڕێكەوتنامەکە و برگەكە وەردەگرێتەوە لە كۆتايى دا.
ئیجارەو ئیقتینا وەکو ئیجارەیە، ئەوەنەبێ لە بەڵێنامەکە ئەو بەندەی تێدا دەبێت کە کڕیارەکە بەڵێنی ئەوە دەدات کە لە کۆتایی ماوەی گرێبەستکە ئامرازەکە دەکڕێتەوە بە نرخێکی کە پێشتر ڕێکەوتنی لەسەر دەکرێت. ئەو کرێیەی کە لە ماوەی گرێبەستەکە دەدرێت دەبێتە بەشێک لە نرخی کۆتایی ئامرازەکە. زۆرجار وەکو ئەنجامێک فرۆشتنی کۆتایی بە نرخێکی نیشانەیی دەبێت.
ئیجارەو ئیقتینا:
ئیجارەو ئیقتینا وەکو ئیجارەیە، ئەوەنەبێ لە بەڵێنامەکە ئەو بەندەی تێدا دەبێت کە کڕیارەکە بەڵێنی ئەوە دەدات کە لە کۆتایی ماوەی گرێبەستکە ئامرازەکە دەکڕێتەوە بە نرخێکی کە پێشتر ڕێکەوتنی لەسەر دەکرێت. ئەو کرێیەی کە لە ماوەی گرێبەستەکە دەدرێت دەبێتە بەشێک لە نرخی کۆتایی ئامرازەکە. زۆرجار وەکو ئەنجامێک فرۆشتنی کۆتایی بە نرخێکی نیشانەیی دەبێت.
ئیجارە لەگەڵ کەمکردنەوەی موشارەکە:
بنەماکانی ئیجارە لەگەڵ کەمکردنەوەی موشارەکە دەتوانرێت بۆ خزمەتگوزاری کڕینی خانووبەرە بەکار بهێنرێت. موشارەکە واتە؛ ئێمە لە پشکی خۆمان کەمدەکەینەوە لە هەر موڵکێک کاتێک تۆ بڕێکی زۆر پارە دەدەی، لەسەر ئەو بڕە کرێیەی دەیدەیت. خاوەندارێیتی تۆ زیاد دەکات بۆ موڵکەکە و خاوندارێیتی ئێمە کەمدەکاتەوە بە هەمان بڕ هەر کەتیکی تۆ بڕێکی پارەی زیاتر لە بڕی کرێی دیاری کراو بۆت بدەیت. لە کۆتاییدا ئیمە خاوەندارێتی موڵکەکە بۆ تۆ دەگوازینەوە.
موزارەبە:
موزارەبە ئاماژە بۆ وەبەرهێنانیک دەکات کە لە جیاتی تۆ بکرێت لە لایەن کەسێکی شیاوتر. ئەو لە شێوەى بەڵێننامەێك دەبێت لەنێوان دوو لایەندا، يەكێکیان ئەوەى كە سەرمایەکە دەستەبەر دەكات ئەوەى تركە شارەزاييەكە دەستەبەر دەكات و ئەوەى كە ڕازى دەبێت لەسەر بەشکردنی هەر قازانجێك کە لە سەرەتاوە بە دەست دەکەوێت. بە واتایەکی تر، بانکی جیهان وەبەرهینانێک دەکات بە گوێرەی بنەماکنی شەریعە و قازانژەکەی دابەش داکات لەگەڵ کریارەکەی وەکو دەرئنجامێک بۆ ماندوبوون و کاتی. ئەگەر هیچ قازانجیک نەکرێت ئەوە کڕیارەکە زەرەرەکە لە ئەستۆ دەگرێت و بانکی جیهان هیچ کریەک وەرناگرێت.
موزارب:
لەناو گرێبەستی موزارەبە، ئەو شارەزایەی وەبەرهێنانەکە بەرێوەدەبات ناسراوە بە موزارب.
مورابەحە:
مورابەحە بەڵێننامەيێكە بۆ فرۆشتن و کڕین کە ڕێ بە كڕيارەكە دەدات بۆ ئەوەی کڕینەکەی بكات بەبێ ئەوەى قرز بکات یان سوود بدات. بانکی جیهان كاڵاكان دەکڕێت بۆ كڕيارەكە، وە دووبارە دەیفرۆشێتەوە بە كڕيارەكە لەسەر بنەمای دواخستنی پارە پێدانەکە و ، زياد كردنی بڕی پارەکەی لە قازانج بە ڕازى بوونی پەڕاوێزى. كڕيارەكە پاشان نرخى فرۆشتنەكە دەدات بۆ كاڵاكان لەسەربەشە پارەکەی خۆی، بەكاريگەرى متمانە بەدەست دەهێنێت بەبێ ئەوەی سوود بدات.
موشارەکە:
موشارەکە واتە هاوبەشی. بریتیە لە دانانی سەرمایە بە هاوبەشی لەگەڵ کەسێکی تر و دابەشکردنی زەرەر و قازانج لە نێوان هەر دوو لا. جیاوازی لە نێوان ڕکخستنەکانی موشارەکەو بانککاری ئاسایی بریتی یە لەوەی کەوا تۆ دەتوانی بە ویستی خۆت ڕێژەی هاوبەسی کردنی قازانج دەستنیشان بکەی، بەڵام زەرەر دەبی بە گوێرەی هاوکێشەی وەبەرهێنان بێت.
قەرد:
قەرد بریتیە لە قەرزێکی بێ قازانج. ئێمە ئەم ڕێکخستنە بەکاردەهێنین بۆ حیسابە جاریەکانمان بەکاردەهێنین. لە ناوەڕۆک دا واتە حیسابی جاری تۆ قەرزێکە بۆ بانک، کە بەکار دەهێنرێت لەلایەن بانکەوە بۆ وەبەرهێنان و مەبەستی تر. وە لەسەر داواکاری خۆت ئەو بڕە پارەیەت بە تەواوی بۆ دەگەڕێندرێتەوە.
ڕیبا:
ڕیبا واتە سوو، کە لە قانوونی ئیسلامی قەدەغە کراوە. هەر قەرزێکی بێ مەترسی یان سووی گەرەنتی کراو بە ریبا دادەنرێت.
وەکالە:
وەکالە بریتیە لە بەڵێنامەی بریکارێک، کە بە شێوازیکی ئاساییانە لە بڕگەکانی کرێەک لە خۆ دەگرێت بۆ کارمەندی بریکارەکە. ئێمە لەوانەيە ئەوە بەكار بهێنين بۆ حيسابى پارە دانانى گەورە: تۆ خاوەنی ئەو سەرمایەی کە بۆ وەبەرهێنان بەکار دەهێنرێت، تۆ ئێمە دەستنیشان دەکەی هەروەك بريكارێک و كرێيێك دەدەيت بۆ شارەزاييمان.
ئەم زانیاریانە لەم لینکە وەرگیراوە: www.islamic-bank.com/glossary
